De essentie van duurzaam organiseren is positieve impact maken. Daarvoor moet je niet alleen op winst maar ook op waarden sturen. Dat valt niet mee, want voor je het weet wint financieel het van maatschappelijk rendement. Dit kun je voorkomen door jullie duurzame DNA vast te leggen. Zo geef je jullie organisatie de juiste richting en breng je winst en waarden in balans. Het helpt je te focussen op wat er bij jullie echt toe doet.
Dat het vastleggen van waarden werkt, kun je van duurzame voorlopers leren, zoals Anita Roddick van het duurzame cosmeticamerk Body Shop[i] en Yvon Chouinard van het duurzame sportkledingmerk Patagonia[ii]. Deze oprichters hebben hun duurzame DNA verankerd in reactie op ontwikkelingen in hun organisaties. Roddick legde de principes in een handvest vast nadat een aangesteld directeur – uit vrees voor reputatie- en omzetverlies – het activisme binnen het bedrijf aan banden wilde leggen. Chouinard zette missie en filosofieën zwart op wit nadat het, na explosieve groei, in zijn bedrijf alleen nog om omzet en winst draaide. Roddick en Chouinard gingen op dezelfde manier te werk. Ze legden na uitgebreide gesprekken met collega’s vast wat zij werkelijk waardevol vonden. Volgens Roddick was het op papier zetten van de principes noodzakelijk om te voorkomen dat winst belangrijker werd dan waarden. Volgens Chouinard was het vastleggen van filosofieën een essentiële schakel in de overgang naar een duurzame organisatie.
Waarden waarmaken
Natuurlijk is het werk niet klaar als de waarden zijn vastgelegd. Je moet ze ook waarmaken op de werkvloer. Dat valt niet mee. Veel ouderenzorgorganisaties streven naar een hoge kwaliteit van leven voor hun cliënten die vergelijkbaar is met als zij thuis zouden wonen. Je kunt je afvragen in hoeverre dat in de geïnstitutionaliseerde setting lukt. Dat het zeker kan, bewijst duurzame zorgpionier Elly van der Woude van het Drentse Interzorg.[iii] Om de waarden ‘veilig en vertrouwd huisgevoel’ en ‘de maaltijden zijn genietmomenten’ waar te maken, zorgde zij ervoor dat de organisatie een eigen keuken en wasserij kreeg. Zodat cliënten net zo goed kunnen eten als ze thuis gewend waren en hun eigen ondergoed kunnen blijven dragen. Tegelijk wist Interzorg de reiskilometers van voeding en kleding sterk terug te dringen. Tel uit je duurzame winst.
Tien symbolen
Bij het vastleggen van principes, waarden of duurzaam DNA kan een objectieve blik van buiten waardevol zijn. Groene Koers helpt (zorg)organisaties hierbij. Een mooi voorbeeld is BuurtzorgT. Samen met deze ggz-organisatie kwamen we erachter dat hun ‘ziel’ in essentie uit tien typerende eigenschappen bestaat: ‘vertrouwen’, ‘eenvoud’, ‘vakmanschap’, ‘zelfsturing’, ‘herstelgericht’, ‘heelheid’, ‘nabijheid’, ‘systemisch’, ‘organisch’ en ‘van onszelf’[iv]. Voor elk van deze kenmerken ontwikkelden we een visueel symbool. Deze symbolen laten zien om welke waarden het bij deze organisatie draait en helpen het verhaal over de organisatie te vertellen.
Wil je ook jullie duurzame DNA vastleggen? Wij staan je graag terzijde!
[i] Gedane zaken nemen een keer, Anita Roddick. [ii] Let my people go surfing, Yvon Chouinard. [iii] Heel de Zorg, Joost Bijlsma en Cathy van Beek [iv] BuurtzorgT, Onze ziel in tien symbolen, Joost Bijlsma, Jos de Blok en Nico Moleman
